چیلر تراکمی دستگاهی برای سرد کردن آب می‌باشد تا بتوان از این آب برای سرمایش هوای ساختمان و یا سرد کردن ماشین آلات و محصولات صنعتی استفاده کرد. برای استفاده در سرمایش هوا نیازمند تجهیزاتی مانند فن کویل یا هواساز و … هستیم. برای چیلر تراکمی نیازمند دستگاه کمپرسور هستیم که از برق تغذیه میکند. بنابراین، این نوع چیلرها به چیلر برقی معروف‌اند. نوع دیگر چیلر، چیلر جذبی است که از کمپرسور استفاده نکرده و از شعله گاز استفاده میکند. به این نوع چیلرها، چیلر گازی می‌گویند.
چیلر تراکمی بر اساس نوع کندانسور به سه دسته هوا خنک ، آب خنک و تبخیری خنک تقسیم می‌شود. چیلر آب خنک در زمینه بازده و تاثیرات زیست محیطی نسبت به چیلر هوا خنک مزیت دارد. از نظر نوع کمپرسور نیز می‌توان به سه نوع چیلر رفت و برگشتی، سانتریفیوژ، اسکرو و اسکرال تقسیم کرد.
کاربرد چیلر تراکمی :
یک چیلر تراکمی یا جذبی در زمینه تهویه مطبوع و صنعت قابل استفاده می‌باشد. در استفاده تهویه مطبوع، آب خنک‌شده در مبدل حرارتی یا کویل هواساز پخش می‌شود تا فضای مورد نیاز را سرد و رطوبت زدایی کند. این آب استفاده شده، دوباره به چیلر برگشته و چرخه را تکرار میکند. یک چیلر معمولی با کاربری تهویه مطبوع، بین ۱۵ تا ۲۰۰۰ تن توان دارد. آب سرد‌شده، بر اساس نیاز، بین ۲ تا ۷ درجه سلسیوس دما دارد. چیلر صنعتی، در صنایع پلاستیک، دایکاست، ابزارسازی، شیمایی، دارویی، غذایی، چاپ و غیره استفاده می‌شود.
چیلر اسکرو
نسل جدیدی از چیلر در صنعت تهویه مطبوع، چیلر اسکرو هستند. وجه تسمیه آن استفاده از کمپرسورهای مارپیچ یا اسکرو است. از ویژگیهای مهم این کمپرسورها قابلیت کنترل ظرفیت، راندمان بالا نسبت به کمپرسورهای رفت و برگشتی، جریان راه اندازی پایین، تعداد قطعات کم و … است.
كمپرسورهای بکار رفته در دستگاههای چیلر اسکرو (Screw) شرکت تهویه نیا همگی از نوع نیمه بسته و بدون کاسه نمد (Semi hermetic) است که از نوع كمپرسوهایی با جابجایی مثبت هستند. از مزایای این کمپرسورها صدا و ارتعاش كم، ساختار بسیار ساده نسبت به کمپرسورهای پیستونی (۲۷ قطعه در مقابل ۲۶۸ قطعه)، جریان یكنواخت مبرد و سیستم روغن كاری مخصوص بدون نیاز به پمپ است.
در چیلر تراکمی گاز ابتدا توسط کمپرسور، متراکم می‌گردد. این گاز سپس به کندانسور وارد شده توسط آب یا هوای محیط، خنک شده و به مایع تبدیل می‌شود. این مایع با عبور از شیر انبساط یا لوله موئین وارد خنک کننده (اواپراتور) می‌شود که در فشار کمتری قرار دارد، این کاهش فشار باعث تبخیر مایع گردیده و مایع سردکننده با گرفتن حرارت نهان تبخیر خود از محیط، باعث ایجاد برودت در موادی که با قسمت خنک کننده در ارتباط هستند می‌شود. پس از آن گاز حاصل از تبخیر، به کمپرسور منتقل می‌شود. با عبور سریع بخار در خلاء کندانسور، به علت تبدیل بخار به آب و اختلاف حجم بین بخار و آب، مایع ایجاد می‌گردد. اجزای یک سیکل تبرید تراکمی و نحوه کارکرد آن به شرح زیر است:
كمپرسور (Compressor): بخار را از اواپراتور مكیده و دما و فشار آن را به حدی افزایش می‌دهد كه بتواند با عامل تقطیر معمولی تقطیر شود.
لوله گاز داغ یا تخلیه (Discharge Line): خار پر فشار و با دمای زیاد را از خروجی كمپرسور به كندانسور می‌رساند.
كندانسور (Condenser): سطح تبادل حرارتی لازم برای انتقال حرارت از بخار مبرد گرم به عامل تقطیر را فراهم می‌نماید. كندانسورها در زمره مبدلهای حرارتی قرار می گیرند كه در آنها حرارت بخار مبرد به عامل تقطیر (مثلاً هوا یا آب) منتقل شده و در اثر آن بخار مبرد ابتدا تا دمای اشباع سرد شده و سپس به مایع تبدیل می‌شود. به طور كلی كندانسورها بر سه نوع هستند:
- کندانسور هوایی (هوا خنک)
- کندانسور آبی (آب خنک): كندانسورهای دو لوله‌ای، پوسته و كویل، پوسته و لوله
- كندانسور تبخیری
در كندانسورهای هوایی از هوا به عنوان عامل تقطیر استفاده می شود در حالی كه در كندانسورهای آبی عامل تقطیر مبرد آب است. در كندانسورهای تبخیری، از هر دو عامل هوا و آب استفاده می‌شود. در كندانسورهای تبخیری، دمای هوای عبوری مقداری افزایش می‌یابد اما تقطیر مبرد عمدتاً از تبخیر آب پاشیده شده بر روی كندانسور ناشی حاصل شده و هوا جهت افزایش شدت تبخیر با رفع بخار آب بکار میرود. جریان هوا در كندانسور های هوایی ممكن است به دو صورت جریان طبیعی (كاربرد یخچال ها و فریزرهای خانگی) و جریان اجباری (جریان هوا به وسیله فن یا دمنده) باشد.
مخزن ذخیره مایع (Receiver Tank): تقطیر شده را ذخیره می‌نماید و جریان ثابتی از مایع مورد نیاز را به اواپراتور برقرار می‌كند.
لوله مایع (Liquid Line): مبرد مایع را از مخزن ذخیره به کنترل كننده ماده مبرد می‌رساند.
شیر انبساط (Exp. Valve): مقدار مناسبی از مبرد را به اواپراتور می‌رساند و فشار آن را طوری كاهش می‌دهد كه مایع بتواند در دمای پایین مورد نظر، تبخیر شود.